Huisvesting arbeidsmigranten in Neder-Betuwe, zo kan het ook
Zorgen voor goede en transparante huisvesting van arbeidsmigranten heeft in de Gelderse gemeente Neder-Betuwe sinds 2019 hoge prioriteit gekregen. Sindsdien gebeurt er ook al veel. Met een regionale beheerstichting, een pilot met in- en uitschrijvingen bij gemeenten en er komt een moderne woonvoorziening in Kesteren. Ondanks de complexiteit van dit thema is er in korte tijd veel te bereiken, concludeert wethouder Nees van Wolfswinkel: “Dat begint met het onderwerp hoog op de politieke agenda zetten, want het belang is groot.”
Bij veel gemeenten is dit onderwerp nog een onderschoven kindje, stelt Van Wolfswinkel. “Dat was bij ons eerder ook zo. Het was altijd het laatste ‘vergaderpuntje’ van ons regionaal- portefeuillehoudersoverleg. Inmiddels hebben we voor dit thema een apart overleg. Je moet dit ook regionaal oppakken om te voorkomen dat een ‘waterbedeffect’ ontstaat of één gemeente het ‘afvoerputje’ wordt als de rest progressie maakt.”
De arbeidsmigranten zijn hard nodig voor onze economie. En zij hebben recht op goede en veilige huisvesting. – Nees van Wolfswinkel, wethouder Neder-Betuwe
Deze gemeente gaf dit onderwerp om verschillende redenen hoge prioriteit. “De arbeidsmigranten zijn hard nodig voor onze economie. En zij hebben ook recht op goede en veilige huisvesting. Dat is ook in het belang van omwonenden. Daarnaast zorgt een niet-transparante situatie voor verstoring van de woningmarkt en oneerlijke concurrentie voor uitzendorganisaties die het wel goed en netjes organiseren.”
Uiteenlopende voorzieningen
Om transparantie te creëren, begon de gemeente in 2019 met het in beeld brengen van honderd locaties waar arbeidsmigranten wonen. “Dat beeld was zeer divers: van goede woonlocaties waar bewoners hun eigen kamer en goede voorzieningen hebben tot erbarmelijke omstandigheden in het schimmige circuit. Denk aan vijf mensen op een luchtbed in een tuinhuisje of op een matras in een boerenschuur. Ook bleken ‘leegstaande’ panden illegaal bewoond te worden.”
Doordat wij goed voor onze mensen zorgen, werkt 45% al langer dan vijf jaar voor ons. – Kumar Spaans, directeur SprintWerkt
De wethouder zocht de dialoog met uitzenders en andere grote werkgevers, waaronder de grote regionale uitzendorganisatie SprintWerkt. “Zij maken zich hard voor goede huisvesting en met die partijen zoeken wij nu samenwerking.” SprintWerkt is toegetreden tot een klankbordgroep en voert een pilot uit met bijhouden van in- en uitschrijvingen van arbeidsmigranten in het Basis Registratie Systeem van de gemeente. Zo ontstaat meer zicht op waar mensen verblijven. “Dat wisten we eerder gewoon niet. Dat moet je helder krijgen. Voor mensen die korter dan vier maanden verblijven, bestaat het nachtregistersysteem. Zij betalen verblijfsbelasting, te vergelijken met toeristenbelasting.”
Beoogde maatstaf
SprintWerkt zorgt dagelijks voor de inzet van honderden arbeidsmigranten in diverse sectoren. Sinds de oprichting in 2008 al met veel zorg voor goede en veilige huisvesting. “Met een eigen kamer voor iedereen en voorzieningen zoals internet en bijvoorbeeld een fitnessruimte. Wij werken hiervoor samen met één vaste huisvestingspartij. Alle bewoners moeten thuis hun eigen plan kunnen trekken. Onze belangrijkste vraag bij huisvesting is: kan ik er zelf ook wonen? Dat is het uitgangspunt,” zegt directeur Kumar Spaans. Dat is in ieders belang. “Van uitzendkrachten, opdrachtgevers en uitzendorganisaties. Doordat wij goed voor onze mensen zorgen, werkt 45% al langer dan vijf jaar voor ons. De coronamaatregelen hadden voor ons geen impact: 90% van de maatregelen hanteerden wij al. Wij hebben met verbazing gekeken wat hierover allemaal in de media verscheen, ook al weten wij dat het elders soms slecht geregeld is. Niet alleen bij ongeorganiseerd uitzendwerk, maar ook in de agrarische sector. Met omstandigheden die mij sterk doen denken aan moderne slavernij.”
Emile Roemer bezocht als voorzitter van het Aanjaagteam Bescherming Arbeidsmigranten recent woonlocaties in Neder-Betuwe, onder anderen met arbeidsmigranten van SprintWerkt. Hij typeerde het als de beoogde maatstaf.
Beheerstichting en woonvoorziening
De regionale beheerstichting die is opgericht, zorgt voor het bundelen van informatie over woonvoorzieningen voor arbeidsmigranten, mede op basis van het nachtregistersysteem. Het moet zorgen voor kwaliteitsborging en afstemming tussen de gemeenten onderling. Van Wolfswinkel: “Uiteindelijk zou ik ook naar een toewijzingssysteem voor huisvesting willen, maar zover is het nog niet.”
De gemeente beoordeelt op dit moment een initiatief op een voormalig vakantiepark in Kesteren voor het huisvesten van arbeidsmigranten. Met een eigen ingang, voorzieningen zoals een wasserette, supermarkt en voor de vrijetijd en met eigen wooneenheden voor alle bewoners. Ook uitzendkrachten van kunnen hier straks wonen. “Wij zijn voor de scheiding van uitzenden en huisvesting, zodat arbeidsmigranten onafhankelijk blijven. Met één kanttekening. Het zelf organiseren van huisvesting heeft wel als voordeel dat je daardoor de kwaliteit beter kunt waarborgen, zolang huisvestingsvoorzieningen nog niet overal op orde zijn. Dat mag alleen nooit winstgevend zijn. En wij kiezen hier niet voor omdat we het principieel scheiden. Met goede voorzieningen zoals in Kesteren kunnen wij die zorg ook beter loslaten,” aldus eigenaar Wilfred Brens van SprintWerkt.
Spaans is blij met de aanpak in Neder-Betuwe. “Daar kunnen veel gemeenten wat van leren. Op deze manier is het gewoon goed te organiseren. Het is essentieel dat oneerlijke concurrentie van ongeorganiseerd uitzendwerk zonder (ABU-)certificering en met andere maatstaven wordt teruggedrongen. Zo kunnen goed georganiseerde uitzendbureaus hierin ook beter investeren.”
